Ιερά Εξέταση

Της Κωνσταντίνας Ζάνου

Προ ημερών δημιουργήθηκε μεγάλη αναστάτωση στο Υπουργείο Άμυνας. Οι παράγοντες του Υπουργείου συγχύστηκαν όταν αντίκρισαν την πρόσκληση που τους αποστάληκε εκ μέρους του Υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού για την προώθηση της κυπριακής συμμετοχής στην Μπιενάλε Εικαστικών Τεχνών της Βενετίας. Η εν λόγω πρόσκληση, που φέρει εκτός των άλλων και τα διακριτικά της Κυπριακής Δημοκρατίας, κοσμείται από μια φωτογραφία του καλλιτέχνη Σωκράτη Σωκράτους, που απεικονίζει σε πρώτο πλάνο τον κορμό ενός φοίνικα και στο φόντο μια τουρκική φρεγάτα, σημαιοστολισμένη μάλιστα, ν’ αρμενίζει αμέριμνα στα κατεχόμενα χωρικά μας ύδατα! Όπως πολύ σωστά τόνισαν οι επί των «εθνικών θεμάτων» στο Υπουργείο Άμυνας, το έργο δείχνει πέραν πάσης αμφιβολίας ότι η Κύπρος ανήκει στην τουρκική επικράτεια.
Τόσο ο ίδιος ο Υπουργός Άμυνας, όσο και ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Παιδείας Νίκος Τορναρίτης (ΔΗΣΥ), αντέδρασαν ευτυχώς άμεσα, καταδικάζοντας, ο μεν, ως «απαράδεχτη παράλειψη» το ότι στην πρόσκληση δεν γίνεται ονομαστική αναφορά στην τουρκική κατοχή, ο δε, ως «προκλητική τη στάση της Κυβέρνησης Χριστόφια να αποστείλει επίσημες προσκλήσεις με την τουρκική σημαία να κυματίζει στην πλώρη ενός τουρκικού πολεμικού πλοίου». Το ΕΥΡΩΚΟ εξέδωσε μάλιστα ανακοίνωση με την οποία καλεί το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού να αποσύρει την πρόσκληση και να την αντικαταστήσει με άλλη, στην οποία να δεικνύεται «εμφανώς ότι η Κυπριακή Δημοκρατία, χώρα μέλος της ΕΕ, υποφέρει από τις συνέπειες της τουρκικής εισβολής».
Φωνή βοώντος εν τη ερήμω. Ο Υπουργός Παιδείας δήλωσε πως «η απόλυτη ελευθερία της καλλιτεχνικής έκφρασης είναι αδιαπραγμάτευτη», κι έτσι, εκών άκων, οι προσκλήσεις, όπως και το ίδιο το έργο που θα εκπροσωπήσει την Κύπρο στην Μπιενάλε, δεν μπορούν ν’ αντικατασταθούν.
Δεν είναι άτοπο νομίζω να πούμε ότι τελευταία έχουμε παρεκτραπεί καλλιτεχνικώς: πρώτα η πρόθεση μιας δασκάλας να ανεβάσει στο κατεχόμενο σχολείο Ριζοκαρπάσου το ανεκδιήγητου περιεχομένου έργο «Το Ποτάμι»· μετά, η λανθασμένη ανάκρουση του εθνικού ύμνου από μπάντα της Εθνικής Φρουράς· έπειτα, οι παραστάσεις του Rooftop Theatre που περιελάμβαναν την έκφραση «χέστηκα για την πατρίδα!»· και τώρα, ο διασυρμός της πατρίδας μας στην Μπιενάλε της Βενετίας.
Αυτά όλα ας μας προβληματίσουν επιτέλους. Πότε θα καταλάβουμε ότι τα εθνικά συμφέροντα δεν προασπίζονται με ερασιτεχνισμούς και αντανακλαστικές αντιδράσεις της τελευταίας στιγμής; Πιστεύω λοιπόν ακράδαντα πως πρέπει να δράσουμε με επαγγελματισμό: Να συσταθεί μια επιτροπή που θα προβλέπει τέτοιου είδους «παραστρατήματα», ελέγχοντας εκ των προτέρων το εθνικό περιεχόμενο των έργων τέχνης που παράγονται ή προωθούνται σ’ αυτό τον τόπο.
Το εγχείρημα είναι βέβαια δύσκολο και χρειάζεται να στρατολογηθούν άτομα με υπευθυνότητα και επαγγελματισμό. «Μέγας Ιεροεξεταστής» θα μπορούσε να διοριστεί ένας άνθρωπος με άμεπτο πατριωτικό φρόνημα, όπως ο κ. Ζαχαρίας Κουλίας. Η θέση του «Αναπληρωτή Ιεροεξεταστή» θα πρέπει να πληρωθεί σίγουρα από ένα υψηλόβαθμο στέλεχος της Εκκλησίας. Για γραμματέα θα πρότεινα είτε τον κ. Δ. Ταλιαδώρο, είτε τον κ. Ν. Τορναρίτη. Στα μέλη θα μπορούσαν να περιληφθούν συλλέκτες έργων τέχνης, αλλά και δημοσιογράφοι (οι πρώτοι λόγω της αποδεδειγμένης αγάπης τους για την καλλιτεχνική δημιουργία, οι δεύτεροι λόγω της συμβολής τους στην άμεση και αντικειμενική πληροφόρηση). Θα ήταν βέβαια άδικο να μην συμμετείχαν, έστω τιμητικά, οι κ. Γ. Βαρνάβα και Ν. Φαλάς.
Πέραν του αυστηρού ελέγχου που θα διεξάγει επί της σύγχρονης καλλιτεχνικής παραγωγής, θα πρέπει η επιτροπή αυτή να επανεξετάσει και κάποιες παρελθοντικές «ύποπτες» δημιουργίες, που έχουν απερίσκεπτα αναχθεί σε σύμβολα της εθνικής πολιτισμικής μας κληρονομιάς. Επισημαίνω μόνο κάποια παραδείγματα: Επιτρέπεται οι πίνακες του Διαμαντή, που απεικονίζουν ανθρώπους με φέσι να κάθονται στα κυπριακά καφενεία, να βρίσκονται στην Εθνική μας Πινακοθήκη; Επιτρέπεται να διδάσκεται στα σχολεία μας το ποίημα του Βασίλη Μιχαηλίδη «9η Ιουλίου 1821», χωρίς να αποκόπτεται το απόσπασμα που αναφέρει πως ο Κκιόρογλου προσπαθεί να γλυτώσει απ’ το θάνατο τον Αρχιεπίσκοπο Κυπριανό; Πώς γίνεται να εκτιμούμε ως «εθνικούς ποιητές» τον Παύλο Λιασίδη και τον Παντελή Μηχανικό, απ’ την στιγμή που ο πρώτος συνέγραψε ποίημα προς τον φίλο του τουρκοκύπριο Μεμμέτη, ενώ ο δεύτερος την «Ωδή για ένα σκοτωμένο τουρκάκι»; Και μήπως πρέπει να επαναπροσδιοριστεί η αξία του έργου του Μάριου Τόκα, λαμβάνοντας υπόψη πως μελοποίησε το ποίημα της τουρκοκύπριας Νεσιέ Γιασίν «Η δική μου η πατρίδα έχει μοιραστεί στα δυο»; Πολλή δουλειά για τους σεβάσμιους «Ιεροεξεταστές» μας!
Υποσημείωση: Το ξέρω πως είναι πλέον μάταιο, αλλά προσωπικά θα εισηγούμουν να αντικατασταθεί το αμφιλεγόμενο έργο του Σωκράτους από ένα άλλο που στέλνει ξεκάθαρα μηνύματα για την ελληνικότητα του νησιού μας. Εννοώ τον Κύπριο χορευτή Stavros Flatley που διέπρεψε πρόσφατα σε αγγλικό talent show χορεύοντας με φουστανέλα και επιδεικνύοντας στο γυμνό του στήθος ένα τεράστιο τατουάζ με τον χάρτη της Cyprus (http://www.youtube.com/watch?v=kZCw42UopdU).

Η κ. Κωνσταντίνα Ζάνου είναι διδάκτωρ ιστορίας.

«Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» (έκδοση Κύπρου), 31/5/2009