Άνθρωποι και Ζώα

Της Κωνσταντίνας Ζάνου

Στη Λάρα, τον Μπεττίνο, την Ίρμα, τον Ντιάβολο, την Κούμπα και τον Τομπία.
Που με βοήθησαν να γίνω καλύτερος άνθρωπος

Όταν πριν από λίγο καιρό συνέβη ένα τρομερό ατύχημα στο σκυλάκι μας και παραλίγο να το χάσουμε, έγινα μάρτυρας μιας συγκλονιστικής σκηνής, που παρόμοια της δεν έχω ξαναζήσει. Το σκυλί ήταν ετοιμοθάνατο και κειτόταν αιμόφυρτο σε μια γωνιά του κρεβατιού. Μας είχαν πει, τη βγάζει δεν τη βγάζει τη νύχτα. Καθόμασταν όλοι περίλυποι και περιμέναμε. Κάποια στιγμή η μητέρα μου δεν κρατήθηκε και ξέσπασε σε λυγμούς. Και τι βλέπω; Το σκυλί, που μέχρι εκείνη τη στιγμή κειτόταν ασάλευτο, μάζεψε όσες δυνάμεις του είχαν απομείνει και σύρθηκε προς τη μητέρα μου τείνοντας τη γλωσσίτσα του προς τα δακρυσμένα της μάτια. Όλοι ξέρουμε (ή τουλάχιστον φανταζόμαστε) πως μπροστά στον πόνο, πόσο μάλλον μπροστά στον τρόμο του θανάτου, γινόμαστε απόλυτα εγωκεντρικοί. Κι όμως, το σκυλί μας κατάφερε να κάνει μια υπέρβαση που ελάχιστοι ίσως άνθρωποι θα κατάφερναν ποτέ να κάνουν: αντιμέτωπο με το θάνατο, δεν σκέφτηκε παρά μόνο πώς να παρηγορήσει εμάς από την ενδεχόμενη απώλεια. Ευτυχώς, τελικά, την απώλεια δεν τη βιώσαμε, τουλάχιστον όχι ακόμα. Αν εξαιρέσουμε ένα κουτσό πόδι και μια στραβή μασέλα, το σκυλί ζει και βασιλεύει. Από ‘κείνη τη νύχτα όμως κέρδισε, πέρα απ’ την αγάπη, τον απεριόριστο θαυμασμό και σεβασμό όλων μας.
Τα ζώα, σκύλοι και γάτες (ως παιδί της πόλης, δεν είχα δυστυχώς την ευχέρεια να γνωρίσω από κοντά άλλα είδη του ζωικού βασιλείου) έπαιξαν, και παίζουν, σημαντικότατο ρόλο στη ζωή μου. Όχι μόνο επειδή συντροφεύουν την ενίοτε μοναξιά μου χαρίζοντάς μου απλόχερα τρυφερότητα και αγάπη. Όχι μόνο γι αυτό. Τα ζώα, με την απλότητα της σοφίας τους, μου διδάσκουν επίσης πολλά. Ανάμεσα σ’ αυτά ξεχωρίζει η ικανότητά τους να με φέρνουν, με τρόπο αφοπλιστικό, αντιμέτωπη με τη ξεχασμένη αγνότητά μου. Μου θυμίζουν καθημερινά τη χαρά που μπορεί να σου προσφέρει η παράδοση σε μια άνευ όρων αγάπη – πράγμα σπάνιο ανάμεσα στους ανθρώπους, μηδέ του εαυτού μου εξαιρουμένου. Τα ζώα όμως είναι εκεί. Και με αναγκάζουν, θέλοντας και μη, (με τα γουργουρητά, τα παιχνίδια τους, τον ενθουσιασμό, τις ζήλιες ή τα χάδια τους) να γίνομαι ένας συναισθηματικά πλουσιότερος άνθρωπος.
Χάρηκα όταν διάβασα πρόσφατα ένα βιβλιαράκι της Έλλης Παππά, το «Βίος και έργα της Γάτας της Σοφής» (Αθήνα, Κέδρος, 2007). Η Παππά (γνωστή κατά τα άλλα για το δημοσιογραφικό της έργο και κυρίως για τις πολιτικές της μάχες μαζί με τον σύντροφό της Νίκο Μπελογιάννη) αποφάσισε να γράψει τη βιογραφία της γάτας της, ελπίζοντας να δώσει μερικά ερεθίσματα σε όσους βλέπουν με περιφρόνηση τα ζώα για να τα δουν με άλλο μάτι. Όπως λέει η ίδια, τα ζώα «αξίζουν το σεβασμό μας, όχι μόνο ως άλλες μορφές ζωής, αλλά και ως μορφές ευαισθησίας και – γιατί όχι; – και νοημοσύνης όχι πολύ διαφορετικής από τη δική μας». Λογαριάζοντας, λοιπόν, το κέρδος που εισέπραξε από την πολύχρονή της συμβίωση με μια γάτα, αναφέρει: «η Γάτα με απαλλάσσει από μεγάλο μέρος της ανθρώπινης αλαζονείας απέναντι στα ‘κατώτερα’ πλάσματα, που υποτίθεται πως είναι όλα τα ζώα πλην του ανθρώπου – και για πολλούς πλην του ‘λευκού’ ανθρώπου». Με άλλα λόγια, η σχέση με τα ζώα αποτελεί, σύμφωνα με την Παππά, έναν τρόπο για να ξεπεράσουμε τις όποιες, συνειδητές ή ασυνείδητες, ρατσιστικές μας αντιλήψεις. Συμφωνώ και επαυξάνω.

Η κ. Κωνσταντίνα Ζάνου είναι διδάκτωρ ιστορίας. czanou@yahoo.com

«Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» (έκδοση Κύπρου), 15/3/2009, σ. 14