Εμείς θέλουμε λύση;

Της Κωνσταντίνας Ζάνου

«Οι Τούρκοι είναι Τούρκοι»
Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος Β’ (Αύγουστος 2009)

Τώρα που πέρασαν κάποιες μέρες, νομίζω πως μπορούμε να ανασυστήσουμε με μεγαλύτερη νηφαλιότητα τα γεγονότα που οδήγησαν στο «φιάσκο Λιμνίτη» και να εξετάσουμε, υπό το πρίσμα μιας απόστασης, τα ερωτήματα που γεννάει αυτή η υπόθεση.
Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, το καζάνι είχε αρχίσει να βράζει ήδη από τα τέλη Αυγούστου. Μια βδομάδα περίπου πριν από τη γιορτή του Αγίου Μάμαντος και εν όψει του αιτήματος των κατοίκων της περιοχής Τηλλυρίας να μεταβούν για προσκύνημα εκείνη τη μέρα στον κατεχόμενο ναό του Αγίου μέσω του οδοφράγματος του Λιμνίτη, κάποιοι είχαν αρχίσει να ασχολούνται προκαταβολικά με το θέμα. Ήδη στις 29 και 31 Αυγούστου, η εφημερίδα «Σημερινή» δημοσίευε ολοσέλιδα και «προφητικά» ρεπορτάζ για την υπόθεση. Στο πρώτο δήλωνε ότι «οι Τούρκοι προβάλλουν απαιτήσεις για να δυσκολέψουν τη μετάβαση στον Άγιο Μάμαντα στη Μόρφου» και παρέθετε τα παράπονα του κοινοτάρχη Κάτω Πύργου Τηλλυρίας. Ο ευφάνταστος κοινοτάρχης (μετά προφανώς «Θείας» ή «κομματικής» υποδείξεως) σκέφτηκε να θέσει το ζήτημα ως εξής: αφού «τα 72 λεωφορεία των Τούρκων γεμάτα Τουρκοκύπριους μουτζαχίντ και εποίκους επισκέφθηκαν τα Κόκκινα την αποφράδα μέρα του βομβαρδισμού της Τηλλυρίας, για να πανηγυρίσουν για τη νίκη τους, χωρίς να τους ελέγξει κανένας», και μάλιστα χωρίς «να πουν ένα ευχαριστώ», γιατί «τώρα, που πρόκειται για προσκυνηματική εκδρομή Ελληνοκυπρίων, προβάλλονται προσκόμματα»; Τα «προσκόμματα» στα οποία αναφερόταν ο κοινοτάρχης αφορούσαν την απαίτηση του κατοχικού καθεστώτος για ονομαστικό κατάλογο των προσκυνητών στα αγγλικά και στον οποίο θα αναγράφονταν οι αριθμοί ταυτοτήτων όσων ενδιαφέρονταν να μεταβούν στα κατεχόμενα. Κάτι, δηλαδή, που από το 2003 και εξής γίνεται, είτε μας αρέσει είτε όχι, σε όλα τα σημεία διέλευσης προς τα κατεχόμενα.
Μετά από δυο μέρες, η τοποθέτηση του κοινοτάρχη μεταδόθηκε από το κεντρικό δελτίο ειδήσεων του ΡΙΚ, για ν’ απορριφθεί αμέσως μετά από τον Προεδρικό Επίτροπο, ο οποίος τόνισε πως τέτοιου είδους συμφωνία (δηλαδή να περάσουν οι Ε/κ προσκυνητές χωρίς έλεγχο, ως αντάλλαγμα για τη μετάβαση των Τ/κ στα Κόκκινα) δεν είχε γίνει ποτέ με την άλλη πλευρά. Παρ’ όλα αυτά, στο ίδιο δελτίο, ο πρόεδρος της ΕΔΕΚ Γιαννάκης Ομήρου δήλωσε με αποφασιστικότητα: «Αν οι Τούρκοι ζητήσουν είτε ταυτότητες, είτε να κατεβάσουν τους προσκυνητές από τα λεωφορεία, πρέπει να ακυρωθεί η μετάβαση». Συνάμα, τις προκαταβολικές ανησυχίες τους εξέφρασαν οι εκπρόσωποι του ΔΗΚΟ, του ΕΥΡΩΚΟ και των Οικολόγων, οι οποίοι προειδοποίησαν πως «πρέπει όλοι να σκεφτούμε ποιες θα είναι οι συνέπειες αν με τις οποιεσδήποτε αποφάσεις μας αναβαθμίζουμε το κατοχικό καθεστώς».
Από τη χορωδία δεν μπορούσε βεβαίως να λείψει ο Αρχιεπίσκοπος, ο οποίος, σε τέτοιες περιπτώσεις, επιδεικνύει ένα εξαιρετικό χάρισμα: Θέλεις λόγω έλλειψης διπλωματικότητας, θέλεις λόγω αφέλειας, θέλεις λόγω υπερβάλλοντος λαϊκισμού, ο Αρχιεπίσκοπος καταφέρνει να εκφράσει με πιο «λαϊκό» και «ενστικτώδη» τρόπο όλα όσα οι παραπάνω δεν τολμούν να εκστομίσουν από το φόβο μιας κακώς νοούμενης «πολιτικής ορθότητας». Έτσι, την ίδια εκείνη μέρα (και, υπενθυμίζω, τέσσερεις μέρες πριν από τη γιορτή του Αγίου Μάμαντος) ακούσαμε δια του στόματος του (τόσο στο προαναφερθέν δελτίο του ΡΙΚ, όσο και στο προαναφερθέν δημοσίευμα της «Σημερινής») τα εξής: «Εμείς ποτέ δεν πιστέψαμε πως θα άνοιγε το οδόφραγμα του Λιμνίτη… Οι Τούρκοι είναι Τούρκοι, για 35 ολόκληρα χρόνια δεν έχουν κάνει πίσω ούτε πόντο… Ουδέποτε πίστεψα στη λεγόμενη “καλή θέληση” των Τούρκων… Γι αυτό να προσέξουμε μη δούμε την πατρίδα μας τουρκοποιημένη».
Διερωτώμαι λοιπόν: η κυβέρνηση δεν είχε αντιληφθεί όλο αυτό το προκαταβολικό πανηγύρι εθνικής έξαρσης; Δεν είχε φανταστεί πως το παραμικρό λάθος στα ονόματα των προσκυνητών θα έδινε αφορμή στο κατοχικό καθεστώς να προβεί σε προκλητικές επιδείξεις εξουσίας; Δεν έβλεπε ξεκάθαρα πως αυτό το λάθος και οι συνέπειές του, θα φούντωνε ακόμα πιο πολύ τους ήδη φουντωμένους «πατριώτες» μας; Γιατί λοιπόν έλειπε από τη διαδικασία; Γιατί δεν έστειλε κάποιους λειτουργούς να ελέγξουν τα ονόματα των επιβατών των λεωφορείων και άφησε τη δουλειά αυτή σε κάποιους ανεύθυνους τοπικούς παράγοντες, στις προδιατεθειμένες αρνητικά τοπικές αρχές και, εν τέλει, στο κατοχικό καθεστώς; Γιατί δεν μερίμνησε με εξαιρετική σχολαστικότητα για την ομαλή διεξαγωγή της μετάβασης, προσπαθώντας πάση θυσία να διαφυλάξει το καλό κλίμα, μέσα στο οποίο υποτίθεται ότι θα έπρεπε να ξεκινήσει ο β’ γύρος των συνομιλιών;
Το να ρίχνουμε όλες τις ευθύνες στους «απέναντι» και εύκολο είναι και βολικό. Εντάξει, δεκτό, οι «απέναντι» δεν έδειξαν με το επεισόδιο αυτό πως έχουν ιδιαίτερη διάθεση για λύση. Εμείς όμως; Εμείς έχουμε; Ρωτώ τον καθένα από σας και περιμένω μια ειλικρινή, έστω σιωπηρή, απάντηση: Εμείς θέλουμε λύση;

Η κ. Κωνσταντίνα Ζάνου είναι διδάκτωρ ιστορίας.
«Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» (έκδοση Κύπρου), 13/9/2009